دانشجویان مهندسی مکانیک شهرکرد

فضانوردانی که در فضا زندگی می‌کنند، مانند ساکنان ایستگاه فضایی بین‌المللی با سرعت زیادی در حرکتند،‌ از این رو عمر آنها نسبت به ساکنان زمین آرامتر سپری می‌شود.

براساس گزارش هاواستافورکز، براساس قاعده فیزیکی تاخیر زمانی، پس از گذشت 6 ماه از اقامت فضانوردان در ایستگاه فضایی، زمانی که این افراد به زمین بازگردند، کمی از هم‌سن‌های خود جوانتر خواهند بود. اما نمی‌توان این خصوصیت فضا را سرچشمه جوانی و جاودانگی دانست زیرا اگر کسی به این قصد بخواهد 6 ماه در فضا زندگی کند، نتیجه 6 ماه تحمل شرایط دشوار زندگی در تنها 0.007 ثانیه عمر انسان را افزایش خواهد داد،‌آنهم به نسبت عمر هم سن و سالی در زمین.

اما نکته اصلی درباره روند سالخوردگی در فضا تفاوت زیادی با آنچه در بالا گفته شد دارد. برای توضیح بیشتر بهتر است با روند سالخوردگی برروی زمین آغاز کنیم. تا زمانی‌ که دانشمندان بتوانند راه‌هایی را برای نامیرایی انسان بیابند، انسان‌ها با بالارفتن سن وارد روند سالخوردگی می‌شوند، روندی که معمولا شامل پوکی استخوان، سختی عروق خونی، ناتوانی کنترل ادرار، پوسیدگی دندان، ضعف بینایی و چین و چروک پوست صورت است.

باوجود اینکه برروی زمین انسان‌ها پس از گذشت چندین‌دهه متوجه آغاز این نشانه‌های سالخوردگی می شوند، انسان‌هایی که در فضا اقامت دارند برخی از این نشانه‌ها را با سرعتی بیشتر از دیگران در بدن خود مشاهده می‌کنند. البته اکثر این نشانه‌ها با بازگشت به زمین از بین می‌روند اما ممکن است برخی از آنها دائمی شوند.

نبود نیروی گرانش در فضا اصلی‌ترین عامل بروز این اختلالات زودرس است. گرانش یکی از مهم‌ترین نیروهای زمینی است که برزندگی انسان‌ها اثرگذار است و بر روی بیشتر سیستم‌های بدن انسان نقشی ایمن کننده دارد. برای مثال با افزایش سن، ماهیچه‌های بدن انسان تحلیل رفته و تحرک آنها کاهش پیدا می‌کند. ماهیچه‌های بدن فضانوردان در نبود نیروی گرانش در فضا واکنشی مشابه از خود نشان می‌دهند زیرا این ماهشچه‌ها در فضا به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند و از این رو است که فضانوردانی که قرار است برای مدت طولانی در فضا اقامت داشته‌باشند از ماشین‌های ورزشی ویژه‌ای برای کاهش اثر خلاء برروی ماهیچه‌هایشان استفاده می‌کنند.

استخوان‌های بدن نیز تحت تاثیر روندی مشابه قرار می‌گیرند. ساکنان زمین پس از پاگذاشتن به دوره سنی خاصی دچار تحلیل تراکم استخوان می شوند، این میزان تحلیل سالانه درحدود یک تا دو درصد است، درحالی که ساکنان فضا به صورت ماهانه با این میزان کاهش تراکم استخوان مواجه می‌شوند، به این دلیل که اسکلت‌بندی فضانوردان نیاز به تحمل هیچ وزنی ندارد،‌از این رو استخوان‌ها ساخت سلول‌های جدید استخوانی را متوقف کرده و میزان جذب استخوان‌های کهنه را افزایش می‌دهد. خوشبختانه این اثر بی‌وزنی با بازگشت به زمین و استراحت و بازتوانی وارونه شده و به حالت اولیه‌ خود بازمی‌گردد.

فضانوردان باوجود اینکه طی اقامت 6 ماه خود می‌توانند 0.007 ثانیه به عمر خود بیافزایند،‌اما برخی از نشانه‌های پیری زودهنگام به سراغ آنها آمده و می‌تواند زندگی معمولی آنها مختل سازد. محققان درحال مطالعه برروی این روند هستند تا دریابند چرا در فضا چنین تغیییراتی در بدن فضانوردان رخ می‌دهند و چگونه می‌توان مانع از بروز این تغییرات شد. این اطلاعات نه تنها می‌توانند روند سفرهای فضایی را بهبود ببخشند، بلکه می‌توانند زندگی ساده‌تری را برروی زمین برای انسان‌ها فراهم آورند